خواب فرصتی برای صرفه جویی در انرژی بدنی، بازیابی فرایندهای طبیعی، رشد جسمی و ذهنی است. شناخته شده ترین پیامد خواب ناکافی، خواب آلودگی در روز است که معمولاً با تحریک پذیری، مشکلات رفتاری و یادگیری، تصادف با وسایل نقلیه موتوری و عملکرد تحصیلی ضعیف همراه است.
خواب در چند سال اول زندگی دچار دگرگونی های چشمگیری می شود. نوزادان به بیشترین زمان خواب کامل نیاز دارند و یک الگوی خواب و بیداری تکه تکه دارند. از پنج ماهگی، نوزادان توانایی خواب طولانی تر را دارند. در شش ماهگی، کودکان می توانند بدون تغذیه شبانه بخوابند، اما تفاوت های چشمگیری در آنها دیده می شود. افزون بر این، نوزادان شیرخوار بیشتر بیدار می شوند و دوره های خواب کوتاهتری دارند. با افزایش سن نوزاد، دوره های خواب کم کم طولانی تر می شود و کل زمان خواب کاهش می یابد.
کودکان و نوجوانان هر شب حداقل به 9 ساعت خواب نیاز دارند. مشکلات خواب و کمبود خواب می تواند تأثیرات منفی بر عملکرد کودکان در مدرسه، در طول فعالیت های فوق برنامه و در روابط اجتماعی داشته باشد.
بی خوابی دوران کودکی هنگامی رخ می دهد که کودک دست کم سه روز در هفته در به خواب رفتن و ماندن در آن دچار مشکل شود. خودداری از خوابیدن یا مشکل خوابیدن بدون کمک پدر و مادر یا چیزهایی مانند اسباب بازی یا پتوی مورد علاقه، از گونه های رایج بی خوابی کودکان است. برخی مشکلات رایج در کودکان به شرح زیر هستند:

تاخیر در به خواب رفتن

گاهی کودکان دیر به خواب می روند که گونه ای اغراق آمیز از تغییر طبیعی ریتم شبانه روزی یا ساعت زیستی بدن است که در اواخر کودکی رخ می دهد. کودکان مبتلا به این اختلال تا دو ساعت یا بیشتر از زمان خواب طبیعی خود نمی توانند بخوابند و بیدار شدن در صبح به موقع برای مدرسه یا سایر فعالیت ها برای آنها دشوار است..

پرخوابی

کودک یا نوجوان مبتلا به پرخوابی بیش از اندازه در طول روز خواب آلوده است..
راه رفتن در خواب، بیدار شدن ناگهانی در حالت گیجی و وحشت، نیز از دیگر مشکلات خواب کودکان گزارش می شود

دلایل مشکلات خواب کودکان

• اختلالات حرکتی
  اختلالات حرکتی ، مانند سندرم پای بی قرار و اختلال حرکتی دوره ای اندام ، شرایط عصبی هستند که باعث ایجاد احساسات ناخوشایند در پاها و اصرار طاقت فرسا برای حرکت آنها می شوند. این علائم در شب بدتر است و می تواند خواب کودک را مختل کند. این دو اختلال حرکتی غالباً با هم رخ می دهند..
  دشواری نفس کشیدن
  دشواری تنفس کودک در هنگام خواب می تواند در خواب اخلال ایجاد کند. کودکانی که دچار این مشکل هستند، خرخر می کنند یا به سختی نفس می کشند و پیوسته در طول شب بیدار می شوند. این اختلال در کودکانی که لوزه ها بزرگ دارند یا در کسانی که مشکلات ساختاری صورت یا سر دارند، مانند شکاف لب و کام دیده می شود.
• اختلالات رفتاری و بهداشت روان
  کودکانی که دارای اختلالات رفتاری هستند، مانند اختلال اوتیسم و بیش فعالی با کمبود توجه، اضطراب و اختلالات خلقی، اغلب بی خوابی دارند. داروهای تجویز شده برای این بیماری ها همچنین می توانند در خواب اختلال ایجاد کنند.

کمبود خواب ممکن است باعث موارد زیر شود:

• تصادفات و جراحات
• مشکلات رفتاری
• رفتار تکانشی
• مشکلات خلقی
• مشکلات یادآوری، حافظه، تمرکز و یادگیری
• مشکلات عملکردی
• زمان واکنش کندتر
• پرخوری.

علائم مشکلات خواب در کودکان

اگر کودک علائم زیر را در خواب نشان داد با پزشک متخصص کودکان صحبت کنید:

• خرناس کشیدن
• تنفس هنگام خواب مکث می کند
• مشکل خوابیدن
• مشکلات خواب شبانه
• مشکل بیدار ماندن در روز
• کاهش غیر قابل توجیه در کارکرد روزانه
• حوادث غیرمعمول در هنگام خواب مانند راه رفتن در خواب یا کابوس دیدن
• دندان ساییدن
• شب ادراری
• خواب بی قرار
• مشکل بیدار شدن از خواب در صبح.

نکاتی برای بهبود خواب کودکان

• هر شب یک ساعتِ منظم را برای خواب تعیین کنید و آن را تغییر ندهید. در ر.زهای تعطیل، خوابیدن بیشتر وی را تشویق نکنید.
• یک روش آرامش بخش برای خواب، مانند دادن حمام گرم به کودک یا خواندن یک داستان برای وی را در پیش بگیرید.
• از 6 ساعت پیش از خواب به کودکان هیچ نوع غذا یا نوشیدنی کافئین دار ندهید.
• اطمینان داشته باشید که دمای اتاق خواب راحت و اتاق خواب تاریک است.
• میزان صدا در خانه را کم کنید.
• از دادن وعده های غذایی سنگین به کودکان پیش از خواب خودداری کنید.
• زمان بازی پس از شام را به یک زمان آرامش تبدیل کنید، زیرا فعالیت زیاد نزدیک به خواب می تواند کودکان را بیدار نگه دارد.
• در حالی که کودک می خوابد، نباید هیچ تلویزیون، رایانه، تلفن همراه، رادیو یا موسیقی پخش شود. دست کم یک ساعت پیش از خواب باید تلویزیون و بازی های ویدیویی خاموش شود.
• نوزادان و کودکان را باید در هنگام خواب خسته اما هنوز بیدار خواباند. برای خواباندن کودک از خوابیدن با او خودداری کنید..