روان پریشی به گروهی از اختلال های شدید روانشناختی گفته می شود که همه آنها برخی ویژگی های شبیه هم دارند. مهمترین ویژگی آنها این است که افراد مبتلا به آنها تماسشان را با واقعیت های زندگی و جهان پیرامون خویش از دست می دهند و در دنیای خیالی خود به سر می برند.بسیاری از کسانی که دچار روان پریشی هستند، علیرغم مشکلات رفتاری و روانشناختی فراوانی که در آنان دیده می شود، خود را بیمار نمی دانند. از این رو برای درمان مشکلات رفتاری خود نه تنها اقدامی نمی کنند و در جستجوی درمان نیستند، بلکه اگر بستگان و اطرافیان، آنها را برای درمان نزد کارشناسان و متخصصان روانشناسی و روانپزشکی ببرند، با آنها نیز همکاری شایسته ای ندارند.

کسانی که از روان پریشی رنج می برند، معمولاً یک یا چند علامت زیر در آنها دیده می شود:

• یا خیلی زیاد صحبت می کنند و یا اصلاً سخنی نمی گویند. در باره چیز هایی سخن می گویند که برای اطرافیان بی معنی است و یا قابل درک نیست.
• خلق آنها از بی قراری شدید تا بی حسی کامل در نوسان و تغییر است.
• دوره هایی از سرحالی بالا و کیفوری تا گریه های شدید بی دلیل در آنها دیده می شود.
• دچار بی خوابی یا اختلال خواب هستند.
• باورهای نادرست و عموماً بدبینانه دارند.
• باخود حرف می زنند و بی دلیل می خندند.
• صداهایی را می شنوند که دیگران در اطراف آنها نمی شنوند.
• به بهداشت فردی خود اهمیت نمی دهند، پوشاک آنان در بیرون از خانه نامناسب، کثیف و نامرتب است. سرو وضع ژولیده ای دارند. اغلب از خانه و خانواده فراری هستند، به ولگردی و قدم زدن های طولانی و بی هدف در مسافت های دور می پردازند.
• ممکن است بی دلیل دچار خشم شوند و یا بخواهند به دیگران آسیب برسانند.
• عادت های شغلی ناکارآمد و ناراحت کننده دارند( برای نمونه دیر در سر کارحاضر می شوند، کارها را نیمه تمام رها می کنند و مانند آن ) و یا از دست زدن به کار خودداری می کنند.

شناسایی افراد دچار اختلال های روانشناختی

با توجه به به علامت هایی که در بالا به آنها اشاره شد، ممکن است این فکر را داشته باشیم که افراد زیادی را می شناسیم که اختلال خواب یا افکار بدبینانه دارند، بدگمان هستند و یا به شیوه ای رفتار می کنند که عجیب به نظر می رسند. ممکن است این پرسش مطرح شود که آیا این افراد دچار بیماری های روانشناختی هستند یا خیر. پاسخ "بلی " است. بررسی ها نشان داده اند که بخش بزرگی از کسانی که از بیماری های روانپزشکی رنج می برند، هرگز شناسایی نشده و برای دریافت خدمات درمانی اقدام ننموده اند و یا به خدمات سودمند و کارآمد دسترسی نیافته اند.
از سوی دیگر بسیاری از افرادی که رفتارهای نابهنجار و غیرعادی دارند لزوماً دچار بیماری های روانپزشکی نیستند. برای آنکه بتوان تشخیص داد که یک فرد واقعاً گرفتار بیماری شدید روانشناختی است یا خیر، باید به سه پرسش در باره او پاسخ داد:

1- آیا رفتار فرد اخیراً یا به تازگی تغییر کرده است؟ ( یا فرد پیش از این هم رفتارهایی کم وبیش شبیه این را داشته است، برای نمونه از دوران جوانی و نوجوانی؟ )
2- آیا تغییر رفتار فرد برای خود و اعضای خانواده و جامعه ای که وی در آن زندگی می کند، سبب بروز تنش و ناراحتی شده است؟
3- آیا رفتار فرد آن چنان عجیب و متفاوت از هنجارهای جامعه ای است که وی در آن زندگی می کند و به گونه ای است که بیشتر مردم آن جامعه، فرد را بیمار می دانند؟
اگر پاسخ به هر سه پرسش " بلی" است ، پس احتمال اینکه وی دچار یک بیماری و اختلال رفتاری-روانشناختی است بیشتر می شود. اگر هنوز در پاره درستی پاسخ های خود به این سه پرسش تردید دارید، بهترین راه آن است تا از یک پزشک بخواهید که فرد را مورد بررسی قرار دهد و بود یا نبود بیماری روانپزشکی را در وی تایید کند. از آنجا که شناسایی و تشخیص زودهنگام بیماری روانی نقش مهمی در آغاز به هنگام روشهای درمانی دارد، می تواند از بدتر شدن حال وی پیشگیری کند و کارآمدی روش های درمان را افزایش دهد.

"پیشگیری همیشه بهتر از درمان است"